Doğal ortamda kendiliğinden yetişen ve ilkbaharla birlikte toprak yüzüne çıkan mızeleq, bölge halkı tarafından yüzyıllardır tüketiliyor. Sindirim sisteminden bağışıklığa kadar birçok alanda faydalı olduğuna inanılan bu ot, özellikle kadınlar tarafından dağlık alanlarda sabahın erken saatlerinde toplanıyor. Diyarbakır’ın Dicle ilçesinde bu işle uğraşan kadınlar, sabahın serinliğinde kırsala çıkarak günde birkaç kilo toplayabiliyor. Toplanan otlar, ilçe merkezinde veya pazarlarda 300 TL civarında fiyatlarla satılıyor.
BATMAN’DA DOĞAL ALTIN
Ancak Batman’ın Sason ilçesinde durum bambaşka. Mızeleq burada adeta bir “doğal altın” gibi değer görüyor. Zor ulaşılan rakımlarda toplanan bu bitki, sınırlı miktarda bulunabildiği ve “dağdan gelen ilaç” olarak tanındığı için, özellikle büyük şehirlerden gelen talepler doğrultusunda kilosu 10 bin TL gibi astronomik rakamlara kadar çıkabiliyor.
Bölgedeki farklı adlarla da anılan mızeleq, kimi yerlerde “yaban otu” olarak biliniyor. Her ne kadar isimleri değişse de, otun türü ve özellikleri aynı. Uzmanlara göre bu ot; yüksek oranda antioksidan içeriyor ve doğal yollarla tüketildiğinde vücudu toksinlerden arındırmaya yardımcı oluyor.
FIRSATÇILIK MI, BÖLGESEL DEĞER Mİ?
Fiyatlardaki bu çarpıcı fark ise akıllara “fırsatçılık mı, bölgesel değer mi?” sorusunu getiriyor. Dicle’deki üreticiler fiyatların düşük kalmasından şikayet ederken, Sason’daki tüccarlar bu farkı talebe ve zor coğrafi koşullara bağlıyor.
Bölge ekonomisine katkı sağlayan bu geleneksel ürün, aynı zamanda kırsalda yaşayan kadınlar için önemli bir gelir kapısı. Ancak uzmanlar, bu gibi doğal ürünlerin hem korunması hem de fiyatlandırılmasında standardizasyon sağlanması gerektiğini vurguluyor.