Diyarbakır’ın en dikkat çekici efsanelerinden biri olan Eshab-ı Kehf Mağarası, hem tarihî hem de mistik yönleriyle büyük ilgi uyandırmaya devam ediyor. Zerzevan Kalesi yakınlarında bulunan bu mağara, yüzyıllardır halk arasında anlatılan bir hikâye ile tanınıyor. Efsaneye göre, mağara, zulümden kaçan yedi gencin 309 yıl boyunca uyuduğu kutsal bir mekân olarak kabul ediliyor.
Efsanenin Derinlikleri
Efsaneye göre, Arabistan’ın zalim kralı Dakyanus’un hüküm sürdüğü dönemde, Allah’a inanan beş genç, halkın doğru yolda olmadığını fark ederek ona karşı çıkmışlardır. Yemlihan ve dört arkadaşı, Dakyanus’un kendisini Allah olarak tanıtmasına karşı çıkarak, yalnızca Allah’a inanmayı savunmuşlardır. Bu gençler, zulme karşı direnirken hapse atılmışlar, fakat Allah’ın yardımıyla bir çözüm bulmuşlardır.
Gençlerin Mağaraya Sığınağı ve Uzun Uyku
Hz. Cebrail’in yardımıyla zindandan kaçan bu gençler, Diyarbakır’a doğru yola çıkarlar. Yolda, karşılaştıkları bir çoban, onlarla aynı inancı paylaştığını bildirir ve grup, Yemlihan, dört arkadaşı, çoban ve çobanın köpeği Kıtmir ile birlikte 7 kişiye ulaşır. Diyarbakır’a vardıklarında, bir süre dinlenmeye karar verirler ve hepsi uyuyakalır. Bu uyku, 309 yıl sürer. Uyandıklarında ise zamanın nasıl geçtiğini anlayamazlar.
Geçersiz Paralar ve Zamanın Değişimi
Gençler, ekmek almak için gittikleri fırında, ceplerindeki paraların geçersiz olduğunu fark ederler. Paranın, Dakyanus zamanında kullanılan bir para olduğunu öğrenen fırıncı, gençleri sorgular. Gençler, bu durumu açıklamak için fırıncıya "Şimdi siz burada bizi bekleyin, biz gidip arkadaşlarımıza anlatacağız, sonra size söyleriz" derler.
İslamiyet’in Kabulü ve Göğe Yükseliş
Dönüp arkadaşlarına durumu anlatan gençler, Dakyanus’un döneminin sona erdiğini ve İslamiyet’in kabul edildiğini öğrenirler. Allah’a dua eden grup, "Allah’ım, sen bizi bunca yıl uyuttun, kardan, kıştan, sıcaktan korudun. Yarabbi, bize hayırlı bir kapı aç" diyerek dua ederler. O anda bir kapı açılır ve grup içeri girer. Mağara içinde göğe yükselerek birer yıldız haline gelirler.
Kıtmir’in Dilini Anlaması
Kıtmir, grup ile birlikte göğe yükselmek ister ancak Yemlihan, ona taş atarak uzaklaşmasını ister. Bunun üzerine Kıtmir, Allah’a dua eder ve dilini çözerek, "Ben baki cennette arkadaşınızım" diyerek onlara katılmak ister. Yemlihan, bu durum karşısında özür dileyerek Kıtmir’i kabul eder.
Efsanenin Diyarbakır’daki Yeri ve Önemi
Diyarbakır’ın Ziyaret Dağı olarak bilinen bölgesinde yer alan Eshab-ı Kehf Mağarası, halk arasında büyük bir manevi öneme sahiptir. Mağaranın yanına Osmanlı Padişahı Abdulaziz tarafından 1873 yılında yaptırılan mescit, bölgenin tarihî mirasını daha da zenginleştirmektedir. 300 metrekarelik bir alanı kaplayan mağara, 10 metre yüksekliği ve 3 tüneli ile dikkat çekmektedir.
Eshab-ı Kehf Mağarası, Diyarbakır’ın tarihî zenginliğine katkı sağlayan, inancı ve sabrı simgeleyen önemli bir halk efsanesidir. Bu mistik mekan, her yıl birçok turistin ilgisini çekmekte ve bölgenin kültürel mirasını yaşatmaya devam etmektedir.