Diyarbakır’da bağ bozumu görsel şölene dönüştü

Sedat IRMAK

Diyarbakır’da Ağustos ayının ortasında başlayan ve iklim şartlarına göre Ekim ayının sonuna kadar süren, binlerce yıllık geçmişi bulunan bağ bozumu hareketliliği başladı. 

Diyarbakır’ın Silvan, Çermik, Dicle, Eğil, Hani ve Lice İlçesi'nde üzümler toplandı, kaynamaya bırakılan kazanlardan pestil, pekmez ve cevizli sucuk yapımına başlandı. 7’den 70’e tüm aile üyelerinin katılımı toplanan üzümler ve işlenmesi sırasında yaşananlar adeta görsel bir şölene dönüşüyor. 

Köydeki vatandaşlar, güne bağlarda sararan üzümleri kesmekle başlıyor. Bir yandan kesim yapılıyor, bir yandan da kovalara doldurulan üzümler şirenin alınacağı havuzlara taşınıyor. Burada giyilen sarı çizmeler, torbalar içindeki üzümü, son bir damlasına kadar dövüyor. Elde edilen şire, oluşturulan çeşmelerden kazanlara, oradan da süzüldükten sonra gür ateşin üzerine konulan daha büyük kazanlara taşınıyor. Kazanların altında sönmeyen ateş, gündüz belli bir mesafenin dışında pek fark edilmese de gecenin karanlığı bağlardaki yoğun çalışmayı da görünür kılıyor. Gün batımıyla hava bir hayli soğurken, kazanları kaynatan ateşin çevresinde halkalar oluşturan yurttaşlar, geçmişten gelen kültürü sürdürüyor. Kimileri koyu sohbetlere dalıyor, kimileri de şarkılar seslendiriyor.

Bu görsel şölenlerden biri de Eğil İlçesi’nde yaşanıyor. İlçede yaşayan Harun Şahin üzümlerin toplanmasından işlenmesine kadar tüm detaylarını anlattı.

1 tona yakın üzüm topladık
Uzun yıllardır ailesiyle birlikte üretim yapan Harun Şahin, bağlarının yüzlerce yıllık olduğunu, 13 dönümlük alandan toplam 1 tona yakın üzüm topladıklarını belirterek, bağ bozumunda topladıkları üzümden pekmez, reçel, pestil, kesme ve cevizli sucuk hazırladıklarını söyledi. 

Kadın erkek, çocuk demeden 7’den 70’e tüm aile fertlerinin katılımıyla günün ilk ışıkları ile bağlardan topladıkları üzümleri küçük havuzlarda ezdiklerini, daha sonra, “şıra” dedikleri suyunu mikrobunu kırmak için kaynattıklarını ifade eden Şahin, “Bu işlemin ardından kaynattığımız üzüm suyuna un katarak süzüyoruz. ve tekrar kaynatmaya başlıyoruz. İstediğimiz kıvama gelince çeşitli mamuller hazırlıyoruz. Böylece kışlık ihtiyacımızı karşılıyoruz. Bazı aileler satışa da sunuyor. Bu yıl iklim koşulları istediğimiz gibi geçti. Verim iyiydi ancak sıcaklar nedeniyle bazı yerlerde üzümde yanmalar oldu”diye konuştu.

Pestil ve pekmezin faydaları nelerdir?
Diyarbakır’da geçtiğimiz yıl, 20 bin dekar alanda 172 bin 44 ton üzüm yetiştirilmişti. Bu yıl ise benzer yetiştirildiği, binlerce dekar alanda gerçekleştirilen üretimde aynı verim beklenirken, bol miktarda potasyum, demir, A ve B vitamini içeren, yaş ve kurutulmuş biçimde tüketilebileceği gibi pekmez, pestil, Cevizli sucuk ve çeşitli alkollü içeceklerin üretiminde de başrol oynayan üzümlerin toplandığı bağ bozumu, ülkede kimi zaman festivallere de konu oluyor.