Allah’a İman Hakkında Bunları Biliyor Musunuz?

Kâinatı ve kâinatta bulunan tüm varlıkları yaratan, koruyan, yöneten ve devam ettiren Allah Teâlâ’dır. O, başlangıcı olmayan, sonu bulunmayan, açıkta olan, gizli bulunan, her şeye gücü yeten, her şeyi bilen, işiten, gören, dileyen ve dilediğini yapandır. Allah araz olmadığı gibi, cisim, cevher, sûret ve şekil de değildir. Bir şeyin parçası ve bileşiği de değildir. Sınırı yoktur, cins ve keyfiyet ile nitelenemez. Mekândan münezzehtir, üzerinden zaman geçmez. Her yerde her an bulunur ve her şey O’nun gözü önündedir. O, gözleri görür, fakat gözler O’nu idrak edemez. Hiçbir şey O’na benzemez. Eşi, dengi ve benzeri yoktur. Bütün mülkün gerçek sahibi, emir ve hüküm koymada tek yetkili, övülmeye, itaat ve ibadet edilmeye lâyık en yüce varlık Allah Teâlâ’dır.

Yüce Allah Kur’an-ı Kerîm’de kendisini şöyle tanımlar: “De ki: O, Allah birdir. Hiçbir şeye muhtaç değildir, her şey O’na muhtaçtır. O, doğurmamış ve doğmamıştır. O’nun hiçbir dengi yoktur.” ^[1] “Allah, kendisinden başka hiçbir ilâh olmayan, sürekli diri ve yaratıklarını koruyup yönetendir. O’nu ne bir uyuklama ve ne de bir uyku tutmaz. Göklerde ve yerde olanların hepsi O’nundur. O’nun izni olmadan, katında kim aracılık edebilir? O, onların geçmişlerini ve geleceklerini bilir. Onlar ise, O’nun ilminden, O’nun dilediğinin dışında hiçbir şeyi kavrayamazlar. O’nun Kürsüsü, gökleri ve yeri kaplamıştır. Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O’na ağır da gelmez. O, çok yüce, çok büyüktür.” ^[2]

“Lafza-i celâl” denilen Allah kelimesi, Cenâb-ı Hakk’ın zat, sıfat ve fiillerini hep birlikte ifade eder. Bütün kemal sıfatları bu kelimede toplanmıştır. Dilcilerin kuvvetli görüşüne göre, bu kelime Arapça olup, herhangi bir kelimeden türemiş değildir. Yalnız Cenâb-ı Hakk’a ait özel isimdir. İkil veya çoğulu yoktur. Bir dilde, cinsleri olan varlıkların isimleri çoğul yapılabilir. Ancak çeşitli dillerde Allah Teâlâ’nın değişik isimleri olabilir. Türkçe’de Tanrı; Farsça’da Hudâ ve Yezdân; İngilizce’de God; Fransızca’da Dieu gibi isimler her ne kadar Allah isminin yerine geçmezse de ilâh, rab, ma’bud, mevlâ gibi âyet ve hadislerde geçen Allah’ın diğer isimlerinin yerine kullanılabilir. Arapça’da ilâhın çoğuluna “âlihe”; rabbın çoğuluna “erbâb”; Farsça’da Hudâ’nın çoğuluna “Hudâyân” denildiği gibi, Türkçe’de de “ilâhlar, rabler, ma’budlar ve tanrılar” şeklinde çoğul yapılır. Bu yüzden de tanrı kelimesi, tam olarak Allah kelimesinin yerini tutmaz.

Buna göre, İslâm’ın temel ilkesi olan, “Lâ ilâhe illâllah (Allah’tan başka ilâh yoktur)”, tevhid kelimesi, tercüme edildiği zaman“(İlâhtan başka ilâh yoktur)” şeklini alır ki, Allah kelimesi “ilâh” kelimesiyle tercüme edilmiş bulunur. Bu da yanlış bir tercüme olur. Çünkü ilâh cins isim, Allah ise özel isimdir. “Tanrıdan başka Tanrı yoktur” tercümesinde de aynı yapıyı görmek mümkündür. Ancak bu durum, yüce yaratıcı kastedilerek başka isimlerin kullanılamayacağı anlamına gelmez. Cenâb-ı Hakk’ın doksan dokuz isminin bulunması ve Kur’an-ı Kerim’de en güzel isimlerin O’na ait olduğunun bildirilmesi,^[3] bu isimlerden arzu edilenle veya istenilecek konuya uygun olarak seçilecek bir isimle dua etmenin caiz olduğunu gösterir. Bu isimlerin başka dile tercümesi mümkündür. Bunlardan her biri Cenâb-ı Hakk’ın sıfatlarıyla yakından ilgili ve genel olarak onlardan alınan isimlerdir.

Allah’ın en büyük ismi anlamına gelen, “İsm-i Azam”, terim olarak, Cenab-ı Hakk’ın Kitap ve sünnette yer alan bazı isimleri için kullanılmıştır.

Bir grup İslâm bilgini, Allah’ın isimlerinin eşit derecede olduğunu söylemişse de, başka bir grup, hadisleri delil olarak alıp, bazı isimlerin diğerlerinden daha büyük ve faziletli olduğu görüşünü benimsemiştir. Bazı hadislerde, bu isimle dua edildiği zaman, duanın kabul edileceği bildirilmiştir.^[4]

Ashâb-ı kiramdan Esmâ Binti Yezid, Ebû Umâme ve Übey İbn Ka’b (r. anhüm)’den gelen bir rivâyete göre, Hz. Peygamber, ism-i a’zamın Bakara, Âl-i İmran ve Tâhâ sûrelerinde bulunabileceğini bildirmiştir. Bu üç sûrenin bütün âyetleri karşılaştırıldığında, ortak olan âyetin, “Allahü lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyü’l-kayyûm” olduğu görülür.^[5] Burada “hayy (diri) ve kayyûm (her şeyi ayakta tutan, yöneten)” isimleri dikkati çeker.

Allah’ın elçisi, bir gün Hz. Âişe’ye, “kendisiyle dua edildiğinde, Allah’ın duayı kabul ettiği ismini, bana bildirdiğini biliyor musun?” buyurmuş, Hz. Aişe’nin bu duayı kendisine öğretmesini istemesi üzerine de; “Ey Âişe! Onu sana bildirmem uygun olmaz. Çünkü onunla dünyaya ait bir şey istemen uygun düşmez.” cevabını vermiştir.^[6]

Buna göre Hz. Peygamber, Allah’ın en büyük isminin hangisi olduğunu kesin olarak bildirmek istememiş, fakat bazı ip uçları ve işâretler vermiştir. Konu ile ilgili hadislerin bir kısmında Allah ismi, bir kısmında ise rahmân, rahîm (esirgeyen, bağışlayan), hayyü’l-kayyûm (diri olan ve her şeyi ayakta tutan), zü’l-celâl ve’l-ikrâm (ululuk ve ikrâm sahibi) gibi isimler Allah’ın en büyük ismi olarak belirtilmektedir.

En güzel isimler tamlaması, Allah’ın bütün isimleri için kullanılan bir terimdir. Bunlara “esmâ-i ilâhiye” de denir. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur: “En güzel isimler Allah’ındır. O halde O’na bu isimlerle duâ edin.” ^[7] “En güzel isimler O’nundur. Göklerde ve yerde olanlar O’nun şanını yüceltmektedirler. O mutlak üstündür, tam hüküm ve hikmet sahibidir.” ^[8] Allah’ın isimlerinin çok olması, bu isimlerin sahibinin birden çok olmasını gerektirmez. “De ki: İster Allah deyin, ister rahmân deyin, hangisini deseniz olur.” ^[9]

Hz. Peygamber bir hadislerinde, Allah Teâlâ’nın 99 isminin bulunduğunu, bu isimlere inanan ve inancı doğrultusunda yaşayan kişinin cennete gireceğini bildirmiştir.^[10] Cenâb-ı Hakk’a, bu isimlerle hitab ederek dua edilmesi, duanın kabulüne sebep olur. Ancak ilâhî isimler 99’dan ibaret de değildir.