Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesinde bulunan Kocaköy Ulu Cami, yaklaşık 1375 yıldır ayakta durarak tarihine tanıklık ediyor. Bu kadim yapı, mahalledeki çocukların Kur'an-ı Kerim öğrenme merkezi olmaya devam ediyor.
Kocaköylü antropolog Naci Akdemir, 62 yıllık bilgi birikimiyle, Kocaköy Ulu Cami'nin en az 1375 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu belirtiyor. Akdemir, Hicri ikinci asır tarihçilerinden Muhammed El-Vakidi'nin "Fütuhu'ş-Şâm" isimli eserine dayanarak, bölgenin İslam orduları tarafından 639 yılı Haziran ayı başlarında fethedildiğini ifade ediyor.
“Efendimiz Hazretlerinin (Sallallahü teala aleyhi ve sellem) vefatından yaklaşık yedi yıl sonra bu bölge İslam coğrafyasına dahil edilmiştir,” diyen Akdemir, fethedilen yerlerde önce cami inşa edilme geleneğine dikkat çekiyor. Akdemir, “Bu belde 639 yılında fethedildiğinde caminin hemen inşa edildiğini düşünüyorum, bu da en kötümser hesapla 650 yılına işaret ediyor,” diye ekliyor.
Caminin 1355 yılında tamir edilmeye ihtiyaç duyacak kadar eski olduğuna dair bir kitabe bulunduğunu belirten Akdemir, bu kitabenin daha sonra ortadan kaldırıldığını, ancak fotoğraflarının ellerinde bulunduğunu aktarıyor. “Caminin asıl bölümü, ön kısımdaki beşik tonozlu bölüm ve onun arkasındaki son cemaat yeridir. Zamanla çeşitli eklemeler ve onarımlar yapılmıştır, özellikle 1975 depreminde büyük değişiklikler olmuştur,” diyen Akdemir, son 10 yıl içinde yapılan büyük onarımda bazı tarihi bölümlerin kaybolduğunu da üzüntüyle belirtiyor.
Elazığ'dan Kocaköy'e gelen ve camide namaz kılan Musa Aydın ise, “İlk kez geldim, camiyi çok beğendim. Tarihi ve manevi atmosferi çok etkileyici, burada namaz kılmak nasip oldu,” ifadeleriyle duygularını dile getiriyor.
Kocaköy Ulu Cami: 1375 Yıllık Tarihî Mirasın İzinde Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesinde yer alan Kocaköy Ulu Cami, yaklaşık 1375 yıllık geçmişiyle zamana meydan okuyarak varlığını sürdürüyor. Mahallenin çocukları, bu asırlık camide Kur'an-ı Kerim öğrenerek dini eğitimlerine başlıyor. 62 yaşındaki Kocaköylü antropolog Naci Akdemir, Kocaköy Ulu Cami'nin yaklaşık 1375 yıllık bir mabed olduğunu belirtti. Akdemir, Hicri ikinci asır tarihçilerinden Muhammed El-Vakidi'nin "Fütuhu'ş-Şâm" adlı eserine atıfta bulunarak, bölgenin fetih tarihinin miladi 639 yılının haziran ayının başlarına denk geldiğini ifade etti. Akdemir, “Bu tarih, Peygamber Efendimiz’in (Sallallahü teala aleyhi ve sellem) vefatının yedinci yıldönümüne rastlıyor. O günden bu yana bu topraklar İslam coğrafyasının bir parçası olmuştur,” dedi. Akdemir'e göre, fethedilen yerlerde öncelikle cami inşa edilirdi. “639 yılında fethedilen bu beldeye cami hemen yapılmış olmalı ki ben en kötümser tahminle 650 yılında inşa edildiğini düşünüyorum,” dedi. Cami, 1355 yılında tamir edilmeye ihtiyaç duyacak kadar eski bir yapı olarak biliniyor. Akdemir, caminin esas kısmının, ön taraftaki beşik tonozlu bölme ve arkasındaki son cemaat yeri olduğunu belirtti. Zamanla, deprem ve artan nüfusun ihtiyaçlarına göre camiye çeşitli ilaveler yapılmış. 1975 depreminde caminin bazı bölümlerinde büyük değişiklikler yapılmış ve son 10 yıl içinde kapsamlı bir onarım daha gerçekleştirilmiş. Ancak, Akdemir bu onarım sırasında bazı tarihî bölümlerin ortadan kaldırıldığını üzülerek ifade etti. “Gasilhane ve bahsettiğim kitabenin bulunduğu yer gibi bazı bölümler maalesef kaldırıldı,” dedi. Caminin inşasının Hz. Ömer devrinde başladığını belirten Akdemir, 1355 yılında gerçekleştirilen restorasyon sonrasında camiye ‘Kur'an İlimleri Medresesi’ adı verilen bir bölüm eklendiğini, ancak bu medresenin günümüzde mevcut olmadığını söyledi. Buna karşın, caminin sağ tarafında yer alan başka bir bölüm hâlâ ayakta. Elazığ’dan ilçeye gelerek camide namaz kılan Musa Aydın, “İlk kez geldim, çok beğendim. Tarihî bir camide namaz kılmak nasip oldu,” şeklinde duygularını dile getirdi.
