Haccac İbni Ilât radıyallahu anh, servet sahibi, zekî ve siyasî bir tüccar... İslâm'la şereflendikten sonra alacaklarını tahsil etme konusunda siyâsî dehâsını kullanan ve Resulûllah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizden özel izin alarak Mekkeli müşrikleri kendine hizmet ettiren bir yiğit...
Haccac ibni Ilât, Beni Süleym kabilesine mensuptur. Bu kabilenin topraklarında altın madenleri çıkardı. Bu madenlerin zekâtını vermek ilk defa ona nasip oldu. Onun İslâmiyeti kabûlü şöyle gerçekleşti:
O, Süleym oğulları kabilesinden bir grup ile Mekke'ye gidiyordu. Gece olunca ıssız bir vadide konakladılar. Arkadaşları Haccac'ın nöbet tutmasını istediler. O da onların emniyeti için kabul etti. Kalktı, etrafı dolaşmaya başladı. Kendi kendine: "Ben ve arkadaşlarım sağ sâlim dönünceye kadar Allah'a sığınırız." diyordu. Bir ara birinin şöyle dediğini işitti: "Ey cin ve insan toplulukları! Göklerin ve yerin çerçevesinden (köşe ve bucağından) çıkıp gitmeye gücünüz yetiyorsa haydi geçip gidiniz. Ancak büyük bir güçle çıkıp gidebilirsiniz." (Rahman: 33)
Bu sözlerin âyet olduğunu bilmeyen Haccac onları ezberledi. Mekke'ye vardığında Kureyşlilerin ileri gelenlerinin katıldığı bir mecliste bulundu. Orada geceleyin başlarından geçen olayı anlattı. Ezberlediği âyeti onlara okudu. Bunun üzerine Kureyşliler ona: "Ey Ilât! Sen de sapıtmışsın. Muhammed de bu sözlerin kendine Allah tarafından vahyedildiğini söylüyor." dediler. Ona pek değer vermediler. Haccac da: "Vallahi bu sözleri, hem ben hem de yanımdaki arkadaşlar birlikte duyduk." diyerek hadisenin ciddiyetini onlara duyurmaya çalıştı.
Haccac ibni Ilât'ın gönlünde bir ışık belirmişti. Bu olay ona çok tesir etmişti. Resûlullah (s.a.) Efendimizin nerede olduğunu sorup öğrendi. Onu görebilmek için vakit kaybetmeden yola çıktı. Medine-i Münevvere'ye geldiğinde İki Cihan Güneşi efendimizin Hayber'e gittiğini haber aldı. Yine orada eğlenmeden hemen Hayber'e doğru hareket etti. Hayber Gazvesi günlerinde Fahr-i Kâinat (s.a.) Efendimize ulaştı. Kendisiyle görüştü ve müslüman oldu. Hayber fethine de katıldı.
Haccac ibni Ilât (r.a.) servet sahibi zengin bir tüccardı. Kabilesinin topraklarında altın madenleri çıkardı. Mekke'de bir hayli alacakları vardı. Ailesi de orada kalmıştı. Malı-mülkü ve eşyası onun yanındaydı. Hem alacaklarını tahsil etmek hem de ailesinin yanındaki mallarını alıp Medine'ye getirmek istedi. Bunun için İki Cihan Güneşi Efenmdimizin huzuruna çıktı ve: "Yâ Resûlâllah Mekke'de bir takım kimselerde alacaklarım var. İzin verirseniz onları alıp diğer mallarımla birlikte Medine'ye getirmek istiyorum." dedi. Efendimiz ona izin verdi. Haccac'ın gönlünü tırmalayan, zihnini meşgul eden bir konu daha vardı. Onu da Efendimize sormalıydı. Şöyle dedi: "Ya Rasûlâllah! Eğer müşrikler benim müslüman olduğumu anlarlarsa bana hiçbir şey vermezler. Mallarımı kurtarabilmek için belki senin hakkında münasip olmayan sözler söyleme zorunda kalabilirim. Bu hususta ne buyurursunuz?" dedi. Fahr-i Kâinât (s.a.) Efendimiz bu konuda da ona izin verdi.
ZEKÎ VE SİYASÎ BİR TÜCCAR
Haccac (r.a.) zekî idi. Siyâsî kabiliyete sahipti. Bu sebepten fırsatları değerlendirmesini iyi biliyordu. Karşısına çıkacak meseleleri, problemleri iyi hesap ediyordu. Buna göre sorular soruyordu. Aldığı cevaplardan memnundu. Gönlü huzur içinde Mekke'ye vardı. Kureyş müşriklerinin zaaf noktalarını tesbit etti. Onları oradan yakaladı. Alacaklarını tahsil hususunda onları kendine hizmet ettirdi. Müşriklerle aralarında geçen hadiseyi kendisi şöyle anlatıyor:
Kureyşliler o günlerde Rasulullah (s.a.) Efendimizin Hayber üzerine yürüdüğünü duymuşlardı. Fakat gelişmelerden haber alamamışlardı. Mekke'ye vardığımda çevremi sardılar. Bana sorular sormaya başladılar. Benim henüz müslüman olduğumu da bilmiyorlardı. Ben de Efendimizden aldığım izin üzerine onları sevindirecek haberler vermeye başladım. Şunları anlattım; "Muhammed ve ashabı, şimdiye kadar çarpışmayı, savaşmayı Hayberlilerden daha iyi bilen bir kavimle karşılaşmadı. Hayberliler onbin kişilik ordu topladı. Müslümanları kılıçtan geçirdi. Müslümanlar büyük bir yenilgiye uğradı. Muhammed esir alındı." dedim. Bu haberler onları çok sevindirdi. Daha ileriye giderek şunları ilâve ettim: "Hayberliler Muhammed'i Mekkelilere teslim etmeyi öldürülen adamlarınıza karşılık onu sizin öldürmenizi istiyorlar" dedim.
Mekkeli müşriklere aslı olmayan bu parlak müjdeleri verdikten sonra onlara: "Siz de bana yardım ediniz. Alacaklarımı süratle toplayayım ki, müslümanların ganimet mallarını başka tüccarlar gelmeden satın alayım." dedim. Bu istek ve teklifime memnuniyetle diyerek karşılık verdiler. Büyük bir sevinç içerisinde benim alacaklarımı toplayıverdiler.
"ZAFER MÜSLÜMANLARINDI"
Karısına da aynı şeyleri söyleyip ondan da mallarını alan Haccac (r.a.) işini bu şekilde bitirdi. Mekke'deki servetini topladı. Fakat verdiği haberler Mekke'deki müslümanları çok üzdü. Hz. Abbas bu acı haberi işitince fenâlaştı ve evine döndü. Kölesini Haccac'a gönderdi ve görüşmek istediğini bildirdi. Haccac onunla gizlice görüştü ve Abbas (r.a.)'a meselenin iç yüzünü anlattı. Birkaç gün gizli tutmasını ricâ etti. Sonra Mekke'den ayrılıp Medine'ye gitti. Hz. Abbas üç-beş gün geçince Kâbe'ye çıktı. Müşrikleri sarsan, şok eden haberler vermeye başladı. Gerçek söylenenlerin tam tersi idi. Hayberliler hezimete uğramıştı. Zafer müslümanlarındı. Haccac alacaklarını kurtarmak için böyle söylemişti. Hz. Abbas Kureyşlilere durumu tek tek anlattı. Müşrikler bütünüyle sarsıldı.
Haccac ibni Ilât (r.a.) getirdiği malların zekâtını verdi. Medine'de kendisine bir ev, bir de mescid yaparak şehre yerleşti. Resûl-i Ekrem (s.a.)'in vefâtından sonra Humus'a giderek orada yaşadı. Hz. Ömer (r.a.)'ın hilâfetinin ilk yıllarında vefat etti. Cenâb-ı Hakk'tan şefaatlerini niyaz ederiz. Amin.
