Kalbin Manevi Sağlığı Nasıl Korunur?-1

İnsan yaşadığı dünya ile ilişkilerini önce gözleri ile kurar, sonrasında, duyduğu, kokladığı, dokunduğu, tattığı her şeyle dış dünyası ile ilgili bilgiler edinir, bilgileri artıkça dış dünya ile ilgili yeni sorular sormaya başlar. Bilgilenmesi, sorularının cevaplarını almaya başlamasını müteakip, belirli bir fikri olgunluğa erişince varlıkla ilgili soruları başlar. Niçin yaratıldık? Bizi kim yarattı? Kaçınılmaz bir son olan ölüm ile sona eren hayatın sonrasında ne olacak? İnsan bu ve benzeri sorulara aklı ile cevaplar bulmaya çalışsa da tatmin edici cevaplar için sadece aklın yetmeyeceği de bir gerçektir. Bütün yaratıklar içinde insanı hem mükerrem hem de mükellef bir varlık olarak yaratan Yüce Yaratıcı rahmetinin eseri olarak; insan nesli arasından ilahi elçiler seçip göndermek suretiyle, beş duyunun ve aklın sınırlı kapasitesi ile elde edilemeyecek, anlaşılamayacak bilgileri vahiy yoluyla insanlara aktarmış böylelikle, insanın kendi hakikatini, şu âlemdeki varoluş hikmetini ve ölümle biten fiziki varlığının daha ötesini insana bildirmiştir.

Bu bilgilerin insanda toplandığı ve hikmete dönüştüğü merkez kalp olarak isimlendirilen manevî bir lâtifedir. Peygamberlerin getirdiği hakikati kabul eden kalpler, mü’min sıfatını alırken, bu hakikatlere karşı direnen, bu hakikatleri kabul etmeyen kalpler ise inkâr karanlığında kalır. Bütün peygamberler öncelikle insanın asıl hakikati ve özü olarak ifâde edilen kalbe hitab eder. Çünkü insanın hayatı Allah’ın elçileri vasıtasıyla insanlara gönderdiği bilgileri ve hakikatları kalbinin kabulü veya inkarına göre şekillenir. Vahiyle bildirilen hakikatlerle buluşup mü’min sıfatını alan kalpler hayatı bir türlü şekillendirirken, bu hakikatleri inkâr eden kalpler ise hayatı bir başka türlü şekillendirir.

Yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim insandaki kalbî farklılıkları, bu farklılıklarında hayatı nasıl şekillendirdiğini muhtelif âyet-i kerimelerle beyan ediyor. Büsbütün münkir kalpler vardır. Bunların ana özelliği kibirdir. (Nahl, 22) Hasta kalpler vardır, bunun sebebi münafıklıktır (Bakara, 10), iradeleri sebebi ile mühürlü kalpler vardır ki mührünü kırıp îmana bir kapı açamazlar (Bakara, 6), verdikleri sözleri bozmaları sebebi ile la’netlenmiş, katı kalpler vardır ki ilâhî kelimeleri yerlerinden değiştirir (Maide, 13), perdelenmiş kalpler vardır ki her türlü mucizeyi görse de inanmazlar (En’am, 25), şüphe içinde yüzen kalpler vardır, o da Allah’a ve ahiret gününe inanmaz (Tevbe, 45), gâfil kalpler vardır ki Rabden gelen her öğütle alay eder (Enbiya, 3) ve paslanmış kalpler vardır ki bunlar da Allah’ın âyetleri okunduğunda -hâşâ- eskilerin masalları iddiasında bulunurlar. (Mutaffifîn, 13)

Bunlara mukabil de Kitab-ı Kerimimizde Allah zikredildiğinde ürperen kalpler (Enfâl, 2), Allah’ı dâima zikir halinde mutmain (huzura ermiş) kalp (Ra’d, 28), Allah’ın şeairine tazim sebebi ile takva merkezi kalp (Hac, 32), Allah’ı zikretmekten ve inen Hak’tan dolayı saygı ile ürperen kalpler (Hadid, 16) zikredilir.

Yüce Rabbimizin bütün insanlık için en büyük bir ikramı olan Sevgili sallallâhu aleyhi ve sellem Efendimiz’in de risâletinin hikmeti öncelikle ulûhiyyet, risâlet, kıyamet, ilâhî kitaplar, melekler ve kader gibi ilahi hakikatlerin kalbî tasdikidir. Bu tasdik neticesinde kulun îmanla buluşması ve sonrasında kalblerin ibâdet ve muâmelatla hayatiyet kazanması ve yüce bir ahlâk kazandırarak müminin hayatını tanzim etmesi beklenir.

Din-i mübin-i İslâm’ın insanlığa kazandırdığı bütün güzelliklerin devamı ancak kalbin salâhına ve korunmasına bağlı olduğu şüphe götürmez bir gerçektir.

Allah Rasûlü sallallâhu aleyhi ve sellem Efendimiz bütün güzelliklerde olduğu gibi kalplerin korunması hususunda da hem uyarıları hem mübârek duâları ile ümmetine emsalsiz bir örnektir.

Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurur:

“Bazan kalbimin perdelendiği olur. Ama ben Allah’a günde yüz defa istiğfâr ediyorum.” (Müslim, Zikir 41)

Şekel İbni Humeyd radıyallâhu anh şöyle dedi:

-“Yâ Rasûlallah! Bana bir dua öğret!” dedim. Bunun üzerine bana:

-“Allâhümme innî eûzü bike min şerri sem‘î ve min şerri basarî ve min şerri lisânî ve min şerri kalbî ve min şerri meniyyî; Allahım! Kulağımın şerrinden, gözümün şerrinden, dilimin şerrinden, kalbimin şerrinden ve cinsel organımın şerrinden sana sığınırım, de” buyurdu. (Ebû Dâvûd, Vitir 32; Tirmizî, Daavât 74)

Kalbin şerri, gönlü Allah ile ve dinin buyruklarıyla meşgul edecek yerde Allah’tan uzaklaştıracak işlerle oyalanması, onu kibir, gösteriş (riyâ), kin ve nefret gibi fena duygularla beslemesidir.

Efendimiz sallallâhu aleyhi ve sellem kalbin ma’nevî sağlığının korunmasının çok önemli olduğunu hatırlatır ve:

-“Şunu bilin ki insan vücûdunda bir et parçası vardır. Eğer bu et parçası iyi olursa bütün vücûd iyi olur. Eğer o bozulursa bütün vücûd bozulur. İşte o et parçası kalbdir.” buyurur. (Buhari, Îman) Bu sağlığı koruyabilmek için:

Kalbin helâl lokma ile beslenmesi şarttır. Zira kalbin iyiyi kötüyü, şüpheli ile yasak olanı ayırt edebilmesi buna bağlıdır. Haram lokma ile beslenen kalp zamanla saflığını yitirerek bulanır, hatta zamanla kararmaya başlar.